البته بسیاری از فقیهان در حاشیه عروة به این نظر اعتراض کرده و تصریح کرده‏اند که‏تفاوتی میان موضوعات مستنبطه عرفیه و شرعیه در این که هر دو موضوع تقلیدندنیست. چرا که شک در آن‏ها عینا شک در احکام شرعی می‏باشد.

ویژگی‏های کلی تحقیق
در بحث‏های آینده، آن جا که سخن از شناخت موضوع است، به‏منابع علمی روز که واجد اعتبار کافی میان متخصصان فن می‏باشد،استناد شده و آن جا که جنبه حکمی و بحث‏های فقهی مطرح است،سعی شد تا علاوه بر استناد به روایات معتبر اسلامی، به گفتار فقیهان‏نیز ارجاع داده شود تا بحث‏ها از اعتبار بیش تری برخوردار گردد. 
هم چنین آراء فقیهان عامه در بیش تر موضوعات مطروحه از نظر دورنمانده و برای تکمیل بحث، مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفته است. 
فرضیه بحث

قبلا تذکر این نکته لازم است که موضوع اصلی در این نوشتار، اثبات‏نجاست و یا طهارت الکل و مشروبات الکلی است. بدیهی است که‏مسئله حرمت نوشیدن مسکر که از مسلمات دین اسلام و سایر ادیان‏تکامل یافته الهی است، با مسئله طهارت و یا نجاست آن تفاوت دارد.و لذا در مباحث آینده، حرام بودن مشروبات الکلی و بحث‏های‏فرعی مربوط به آن مفروغ دانسته شده مگر در برخی موارد که‏اشاره‏ای گذرا به مطلب کرده‏ایم. 
بدین ترتیب، نوشته حاضر به دنبال اثبات این فرضیه است که:«الکل به خودی خود پاک است، هر چند خمر و سایر مشروبات‏الکلی را نجس بدانیم‏». 
نیاز به توضیح ندارد که آن چه در این مجموعه آمده، بیش ترپژوهش‏گران مسائل فقهی را به کار می‏افتد و فرد عامی بایستی درعمل خویش، از کارشناسان فقه اسلامی که همانا مراجع بزرگوارندتقلید نماید. 
در پایان از تمامی عزیزانی که در مراحل تدوین و انتشار کتاب،این‏جانب را یاری داده‏اند، سپاس گزاری نموده توفیق هر چه بیش ترآنان را از درگاه الهی خواستارم. 

پی‏نوشتها: 
1) جالب است که در فرهنگ واژگان لاتین، هم اکنون الکل به این شکل نوشته می‏شود: (Alcohol) و این نشان می‏دهد که نام اصلی این ماده الکحل بوده و براثر کاربرد زیاداین لفظ، حرف «ح‏» از آن حذف شده است. 
2) از مهم‏ترین اعمال شیمیایی، ترکیب مواد است و الکل می‏تواند، به سهولت موادی‏را که به راحتی قابل حل نیستند با یکدیگر ترکیب نماید. 
) مؤید این نظر، نام دیگر الکل در زبان عربی است که به آن «اسبرتو» یا «سبیرتو»می‏گویند. این کلمه، معرب واژه [Spirit] در لاتین است که به معنای روح می‏باشد.در واقع روح مشروبات مست کننده و ماده مؤثره آن‏ها را الکل تشکیل می‏دهد. 
4) ارجاع این مسئله به عامی، درست مثل آن می‏ماند که از فقیه سؤال شود که آیا صدای‏مشتمل بر ترجیع، بدون آن که طرب آور باشد، حرام است‏یا نه، و او پاسخ گوید:«اگر غنا بر آن صادق است‏حرام می‏باشد». و تعجب از صاحب عروة است که درمسئله 67 از مسائل تقلید در کتاب «عروة الوثقی‏» می‏گوید: در مسائل مستنبطه‏عرفیه جای تقلید نیست. 
البته بسیاری از فقیهان در حاشیه عروة به این نظر اعتراض کرده و تصریح کرده‏اند که‏تفاوتی میان موضوعات مستنبطه عرفیه و شرعیه در این که هر دو موضوع تقلیدندنیست. چرا که شک در آن‏ها عینا شک در احکام شرعی می‏باشد. 
5) شهید صدر، بحوث فی شرح العروة الوثقی، ج 3 ، ص 360. 
6) آیة‏الله خویی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ج 3، ص 97; ایشان الکل صنعتی راعرق چوب (که غیر از الکل رایج است) دانسته‏اند. در حالی که خواهیم دید الکل‏صنعتی با عرق چوب فرق دارد. 
7) این کتاب، نوشته آقای دکتر احمد صبور اردوبادی است که مطالب آن به صورت‏سخنرانی در دانشگاه تبریز ارائه و از نوار پیاده شده بود و از این جهت فاقد استنادلازم به منابع معتبر علمی بود و لذا می‏توانست مطالب آن مورد تردید قرار گیرد، هرچند مؤلف، خود متخصص شیمی تغذیه و آگاه به فن می‏باشند. به علاوه در این‏کتاب بحث‏های فقهی کاملا به صورت استدلالی مطرح نشده است و طبق اعتراف‏نویسنده این اثر، زمینه‏ای برای استنباط فقهی حکم الکل می‏باشد. 
فصل مقدماتی:شناخت الکل

1- الکل و انواع آن
از نظر علم شیمی هر ماده‏ای که در فرمول شیمیایی آن عامل‏هیدروکسیل (-OH) وجود داشته باشد، یک الکل محسوب می‏شود.الکل از مشتقات هیدروکربن هاست که در آن‏ها هرمولکول، ترکیبی ازچند اتم هیدروژن و کربن می‏باشد. نهایت، یک عامل (OH) جانشین‏یک اتم هیدروژن می‏گردد. و بنابر تعداد عامل (OH) ، الکل‏ها را یک یاچند ظرفیت می‏گویند. (1) الکل انواع زیادی دارد که ذیلا به برخی ازآن‏ها اشاره می‏کنیم: 
الف) الکل متیلیک
ساده‏ترین الکل‏ها، الکل متیلیک (2) است که مبنای الکل‏های یک‏ظرفیتی می‏باشد. الکل متیلیک از تقطیر چوب به دست می‏آید و ازاین رو به آن عرق چوب نیز می‏گویند. این ماده مایعی است‏بی رنگ‏که در 66 درجه سانتی گراد می‏جوشد، با شعله کمی آبی رنگ‏می‏سوزد و چون با آب مخلوط گردد، تقلیل حجم یافته و تولیدحرارت می‏کند. 
الکل متیلیک، در صنایع رنگ‏سازی کاربرد دارد. به علاوه سمی‏است قوی که با شرب 8 تا 10 گرم آن اختلالات هاضمه و اغلب‏کوری دست داده و تلف می‏کند. (3) . 
پس از الکل متیلیک یا متانول بقیه الکل‏های یک ظرفیتی یا یک‏عاملی را به الکل‏های نوع اول، دوم و سوم طبقه‏بندی می‏کنند. (4) اتانول که موضوع بحث ماست، در زمره الکل‏های نوع اول است.هم چنین الکل‏های دو ظرفیتی و سه ظرفیتی و ... نیز وجود دارد که‏می‏توان از ضدیخ به عنوان الکل دو ظرفیتی (یا الکل دو عاملی‏اشباع) و گلیسیرین به عنوان الکل سه ظرفیتی (یا الکل سه عاملی‏اشباع) نام برد. (5) . 
ب) الکل اتیلیک
اگر واژه الکل بدون هیچ پسوند یا پیشوندی به کار رود، مقصود الکل‏اتیلیک یا اتانول (6) است که معروف‏ترین انواع الکل می‏باشد. در آینده‏خواهیم دید که الکل اتیلیک در صنایع گوناگون و در زندگی روز مره‏مردم، کاربرد زیادی دارد. 
چنان که در مقدمه اشاره شد، موضوع بحث ما در این نوشتارمنحصرا الکل اتیلیک یا اتانول است. و هر کجا در این رساله، واژه‏الکل را بدون افزودن کلمه دیگر به کار بریم مقصودمان همین نوع‏الکل می‏باشد.

اتانول به طور طبیعی و به مقدار بسیار کم در نان (5/0 درصد)،مغزانسان و گیاهان وجود دارد. علاوه بر مخمر (7) و بعضی باکتری‏ها،بدن انسان نیز مقدار چشمگیری الکل تولید می‏کند. در اکثر موارد،تمام این تولید، مربوط به میکروب‏های موجود در روده انسان‏می‏باشد. برای آشنایی بیش تر با این ماده، به تبیین اوصاف الکل وآثار ظاهری الکل برجسم و روان آدمی می‏پردازیم. 

2 - ویژگی‏های الکل و آثار آن                                                                                                                                          الکل اتیلیک در 3/78 درجه سانتی گراد به جوش می‏آید و در114-درجه ذوب می‏شود. الکل مطلق، آب گونه‏ای است‏بی‏رنگ وزود آتش‏گیر، با بویی ویژه، در برودت زیاد ابتدا قوام آمده و سپس‏مانند شیشه منجمد می‏گردد. (8) . 
الکل برخلاف پندار بعضی، اثر تحریکی بر اعضای بدن ندارد،بلکه اثر آن تخدیر یعنی تضعیف فعالیت‏های بدن و کاستن از دقت درانجام رفتارهای گوناگون است. در کتاب‏های علمی نیز، الکل را درردیف تخدیر کننده‏ها هم چون اتر و غیره می‏آورند. یکی ازدانشمندان در این زمینه می‏گوید:
«این واقعیت که افراد تحت تاثیرالکل، خجالتشان از بین می‏رود و زیاد حرف می‏زنند، به علت اثرتحریکی الکل بر مغز نیست، بلکه به دلیل از بین رفتن کنترلی است که‏مراکز عالی مغز در میانه‏روی و اعتدال شخص از خود انجام‏می‏دهند.» (9) .

به هر حال، تمامی مشروبات الکلی، حاوی مقداری الکل‏می‏باشند و هرگونه آثار تخدیری که از مشروبات الکلی بروز می‏کندمربوط به وجود این ماده در آن هاست. میزان این تخدیر که ما از آن به‏«مستی‏» تعبیر می‏کنیم بستگی به درصد الکل موجود در این گونه‏مشروبات دارد. چنان چه شخص مقداری الکل بنوشد، قریب 15 آن‏فورا به وسیله جدار معده داخل در خون و بقیه در امعاء واردمی‏گردد. مقداری هم ممکن است‏به وسیله ریتین یا با ادرار خارج‏شود. ولی قسمت اعظم آن در هر حال در بدن می‏ماند و در آن جامتدرجا اکسید شده و احتیاجی به هضم و گوارش ندارد. (10) .

کبد انسان قادر است در هر ساعت، 8 گرم الکل را اکسید کند.مقادیر زیادتر در جریان خون ظاهر شده ولی غلظت کم تر از 05/0%علامتی در شخص به وجود نمی‏آورد. از غلظت 05/0% به بالاست‏که علائمی نظیر کاهش توازن اعمال فیزیکی و اختلال در دید پیش‏خواهد آمد. 
غلظت‏بالاتر از 25/0% علائم مشخصی به وجود می‏آورد. و اگرغلظت‏به 1% در خون برسد، اختلال تنفسی و قلبی و نهایتا مرگ‏ایجاد می‏شود هر چند مقدار کشنده آن برحسب افراد فرق می‏کند. 
پیترکوپر نیز در این زمینه چنین می‏نویسد: «الکل از تمام راه‏هاجذب بدن می‏شود ولی جذب آن از راه دهان و معده بسیار کم است.روده کوچک 80% یا بیش تر مقدار خورده شده را جذب می‏کند.کم تر از 10% بی‏تغییر از راه ادرار و تنفس دفع می‏شود. الکل دربافت‏ها به سرعت منتشر شده و در حدود 8 گرم در ساعت اکسید وبه گاز کربنیک و آب تبدیل می‏شود. (11) بدین ترتیب مهم‏ترین اثر الکل،تضعیف دستگاه اعصاب مرکزی است. الکل در نتیجه تاثیر برروی‏اعصاب، واکنش در رگ‏ها ایجاد نموده و خون را به سطح بدن جریان‏می‏دهد و از این طریق، پوست را قرمز می‏کند و ابتداءا در بدن ایجادحرارت می‏نماید. اما این اثر دیری نمی‏پاید، چرا که پس از مدت‏کوتاهی، بدن حرارت خود را تا دو برابر از دست می‏دهد. 
شخصی که الکل می‏نوشد ابتدا فعالیت او بیش از حد معمول‏می‏شود و به ترتیبی که ذکر شد، درجه حرارت بدن بالا رفته و تنفس‏شدید می‏شود. آن گاه مرکز تکلم در مغز تحت تاثیر الکل قرار گرفته وشخص پرچانگی می‏کند. سپس مرکز سمعی مغز متاثر شده و شخص‏صداهای بی‏خود می‏شنود. بعد مرکز بینایی مغز دچار اختلال گشته وشخص تصاویر موهوم می‏بیند. و بالاخره مرکز حفظ تعادل تحت‏تاثیر الکل قرار گرفته و کسی که مشروب الکلی نوشیده، توازن اعمال‏فیزیکی خود را از دست می‏دهد. (12) . 
دین ترتیب با نوشیدن الکل، خویشتن‏داری شخص که به عنوان‏منشا حجب و حیا در انسان پایه‏گذاری شده است، تقریبا از بین رفته‏و باعث‏بروز اعمال ناهنجار می‏شود.